Thái Lan, quốc gia dẫn đầu toàn cầu về xuất khẩu cao su thiên nhiên, đang đứng trước một bước ngoặt quan trọng khi ngành cao su vừa đón nhận những tín hiệu tích cực, nhưng đồng thời phải đối mặt với những thách thức lớn từ biến động địa chính trị và thương mại quốc tế.
“Người khổng lồ” trên thị trường cao su toàn cầu
Kể từ khi bắt đầu trồng cao su thương mại vào năm 1960 tại tỉnh Trang, Thái Lan đã mở rộng diện tích trồng cao su lên hơn 38.000 km², trải rộng trên 17 tỉnh tính đến năm 2024. Với sản lượng xuất khẩu cao su thiên nhiên đạt gần 4 triệu tấn trong năm 2024, chiếm 40% tổng lượng xuất khẩu toàn cầu, Thái Lan xứng đáng với danh xưng “ông vua không ngai” trong ngành cao su thế giới.
Không chỉ mạnh về nguyên liệu thô, Thái Lan còn phát triển mạnh mẽ ngành công nghiệp chế biến cao su với các sản phẩm như lốp xe, găng tay y tế và ống cao su, đạt giá trị xuất khẩu lên tới 11 tỷ USD trong năm 2024. Riêng trong 6 tháng đầu năm 2025, ngành chế biến cao su của nước này đã mang về 5,49 tỷ USD, trong đó lốp xe chiếm gần 70% giá trị chuỗi cung ứng, tiếp theo là găng tay cao su với 13%.
Ngành cao su Thái Lan hoạt động theo chu kỳ ba mùa: mùa rụng lá (tháng 2-5), mùa mưa (tháng 5-10) và mùa thu hoạch cao điểm (tháng 10 đến tháng 1 năm sau). Tuy nhiên, trong 6 năm qua, diện tích trồng cao su đã giảm từ hơn 40.000 km² xuống còn hơn 38.000 km² do nông dân chuyển sang trồng cây ăn quả, phản ánh sự thay đổi lớn trong cơ cấu sản xuất nông nghiệp.
Dù vậy, xuất khẩu cao su thiên nhiên của Thái Lan vẫn tăng trưởng mạnh. Năm 2024, nước này xuất khẩu 2,93 triệu tấn cao su, tăng 3,32% so với năm 2023. Các sản phẩm chủ lực bao gồm cao su tấm hun khói RSS3, chủ yếu xuất sang Nhật Bản, Mỹ và Trung Quốc. Theo Bộ Thương mại Thái Lan, giá trị xuất khẩu cao su thiên nhiên trong năm 2024 đạt gần 5 tỷ USD. Trong 5 tháng đầu năm 2025, Thái Lan xuất khẩu 1,95 triệu tấn cao su thiên nhiên và cao su hỗn hợp, tăng 14,3% so với cùng kỳ năm trước, với 1,25 triệu tấn được xuất sang Trung Quốc, tăng 40% so với cùng kỳ.
Ngành công nghiệp chế biến cao su của Thái Lan, với các sản phẩm như lốp xe, găng tay và ống cao su, tiếp tục phát triển mạnh mẽ, chủ yếu phục vụ thị trường Mỹ. Theo Hiệp hội các quốc gia sản xuất cao su thiên nhiên, sản lượng cao su năm 2025 của Thái Lan được dự báo tăng 1,25% lên 4,85 triệu tấn nhờ áp dụng công nghệ canh tác hiện đại và tập trung vào các khu vực năng suất cao ở miền Nam.
Thách thức từ căng thẳng thương mại
Ngành cao su, một trụ cột kinh tế của Thái Lan, đang đối mặt với cả cơ hội và thách thức trong năm 2025. Trung Quốc, Nhật Bản và Mỹ là ba thị trường xuất khẩu lớn nhất, với Trung Quốc chiếm hơn 61% giá trị xuất khẩu, Nhật Bản 7% và Mỹ 5,3%. Tuy nhiên, ngành cao su Thái Lan đang phải đối mặt với những bất ổn từ các biến động địa chính trị, đặc biệt là các biện pháp áp thuế mới của Mỹ nhằm vào hàng hóa Trung Quốc.
Trung Quốc, thị trường nhập khẩu cao su thiên nhiên lớn nhất thế giới, đang chịu tác động từ các mức thuế cao của Mỹ, ảnh hưởng trực tiếp đến ngành sản xuất lốp xe. Theo Hiệp hội Các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc (CAAM), lượng tồn kho xe du lịch tại Trung Quốc tính đến tháng 4/2025 đạt 3,5 triệu chiếc, tăng 4,4% so với tháng trước và 3,5% so với cùng kỳ năm 2024, đủ để duy trì hoạt động bán hàng trong 57 ngày – mức cao nhất kể từ năm 2023.
Tại Nhật Bản, thị trường xuất khẩu cao su lớn thứ hai của Thái Lan, giá trị xuất khẩu xe sang Mỹ đã giảm mạnh sau khi Mỹ áp thuế. Dữ liệu thương mại tháng 6/2025 cho thấy lượng xe xuất khẩu từ Nhật Bản sang Mỹ tăng 3,4% so với cùng kỳ, nhưng giá trị xuất khẩu giảm 26,7%, với giá trung bình mỗi xe giảm gần 30% so với năm trước.
Để bảo vệ ngành nông nghiệp và doanh nghiệp nội địa, Thái Lan kiên quyết không chấp nhận mức thuế 0% cho hàng hóa nhập từ Mỹ. Tuy nhiên, nước này đang đối mặt với nguy cơ bị áp thuế lên tới 36% khi xuất khẩu sang Mỹ, cao hơn nhiều so với các đối thủ trong khu vực ASEAN. Theo Hiệp hội Cao su Thái Lan, nhiều tập đoàn đa quốc gia từ châu Âu, Nhật Bản và Trung Quốc đã đặt nhà máy sản xuất lốp và cao su tại Thái Lan để xuất khẩu sang Mỹ. Nếu Thái Lan mất lợi thế cạnh tranh do thuế cao, không chỉ ngành lốp xe mà cả ngành sản xuất găng tay cao su và việc làm của hơn 100.000 lao động sẽ bị ảnh hưởng.
Tác động từ căng thẳng Mỹ-Trung đã khiến giá cao su Thái Lan sụt giảm kể từ đầu năm 2025, với cao su RSS3 hiện chỉ còn khoảng 2 USD/kg. Giá giảm phản ánh tâm lý lo ngại của thị trường và nguy cơ xuất khẩu chững lại nếu các rào cản thương mại được siết chặt từ ngày 1/8/2025.
Cơ hội cho Việt Nam
Trong bối cảnh Thái Lan đối mặt với những thách thức này, Việt Nam – quốc gia xuất khẩu cao su lớn thứ ba thế giới – đang có cơ hội lớn để mở rộng thị phần. Nếu Thái Lan gặp khó khăn trong việc tiếp cận các thị trường lớn như Mỹ hoặc Trung Quốc, các đối tác thương mại có thể chuyển hướng sang các nguồn cung ổn định và linh hoạt hơn, trong đó Việt Nam là một ứng cử viên sáng giá.
